“O millət ki, öz tarixini, dolanacağını, vətənini və dilini sevir – bu qism əsərləri kəmalı-şövq və diqqətlə cəm edib sərmayə kimi saxlayır və uşaqların ilk təlim-tərbiyəsini onları öyrətməklə başlayır”. Firudin bəy Köçərli Növbəti həftəsonu olduğundan ev qonaq-qaralı idi. Ən başlıcası da nəvənin gəlməsiydi — səsi evin divarından-divarına dəyib qulağımda cingildəyirdi (Allah bütün balaları saxlasın!). Görüşün ilk sevincindən sonra qonaq otağına keçib televizoru yandırdım — “Barselona”nın oyunu vardı. Yerimi təzəcə rahatlamışdım ki, balaca:”Maşa-Maşa” çığıraraq tufan kimi içəri girdi.

Yayda dəniz qırağına çatar-çatmaz gözə ilk dəyən havada uçuşan çərpələnglər olur — irili-xırdalı, alabəzək və müxtəlif formalı. Adama elə gəlir ki, onlar da quşlar kimi səmada azad və sərbəst süzürlər… Amma bu belə deyil. Çərpələnglərin ipləri olur və onların bir ucunu əlində insan tutur. İndi çərpələngləri dükandan alırlar, özü də biz onları ölkə olaraq özümüz istehsal etmirik. Xaricdən alırıq, əsasən də Çindən. Ona görə də onları adətən valideynlər yığıb havalandırır.

Dövri olaraq mütəmadi şəkildə müsbətdən mənfiyə doğru dəyişən güclü təsirlərin nəticəsində yaranan məvhuma “metal yorğunluğu” deyilir. Sonda metal çat verib sıradan cıxır. “Google”da axtarış verib “metal yorğunluğu”nun nə demək olduğunun elmi cavabını öyrənmək istədim. Əvvəl, rusca axtardım və onlarla istinad tapdım. Daha sonra isə azərbaycanca axtarış verdim. “Google” cavab verdi, amma türkcə. Nə qədər elədimsə, ana dilimdə bir istinad belə tapa bilmədim.

İndicə sovet dövrünün ən məşhurlarından biri olan “Əsgər atası” filminin “tənək” adlanan bir parçasına baxdım. Çox təsirli səhnədir. Qoca gürcü darmadağın edilmiş Berlin ətrafında möcüzə nəticəsində salamat qalmış kiçik bir üzümlüyə rast gəlir və tənəklərin arası ilə gəzərək laxlamış dirəkləri bərkidir, kövrəlmiş halda onlarla insan imişlər kimi danışır, amma gürcü dilində, çünki bu uzaq torpaqlarda özünə doğma bir varlıqla qarşılaşmışdı və onun ana dilində dediklərini yalnız o, anlaya bilərdi.

Zənnimcə, zamanın necə tükəndiyini görmək üçün qum saatından yaxşısı yoxdur.  *** İnsan övladı özünü dərk etdiyi məqamdan zamanın sahmanlanmağı barədə düşünməyə başlayıb və vaxtı ölçməyin yollarını arayıb. Günəş, ulduz, su, alov, qum, mexaniki, kvars, elektrik, elektron, atom və hətta çiçək saatı belə icad edib. Sabah nə olacaq bilmirəm, amma bu o qədər də vacib deyil, çünki zaman onu ölçən cihaz və insanlara tabe olmur. O, heç bir çərçivəyə sığmır. Onu cilovlamaq mümkün deyil.

Gözüm yaman yol çəkir. Eyvandan qonşu evlərin damları və təkəm-seyrək hündür ağacların üstündən nə isə görmək istəyirmiş kimi uzaqlara baxıram. Qulaqlarımdakı güyültü və beynimdəki boşluqdan başqa heçnə duymuram… *** Qatarın tərpənməyinə bir-neçə dəqiqə qalmış bələdçinin israrlı tələblərindən sonra candərdi içəri keçdim — ən azı 10-12 saat yol getmək gözümə durmuşdu. Yerimə keçib əyləşdim və pəncərənin pərdəsini aralayıb bayıra boylandım. Maraqlı heçnə yoxuydu.

»İstənilən fikriniz daha milyon insanın ağlından keçir, amma mənə elə gəlir ki, insanlar yanğının tən ortasında olsalar da, bunu görmürlər». Corc Oruell Yuxum sanki ərşə çəkilmişdi. Nə qədər edirdimsə, yata bilmirdim. Elə hey qurcalanır, bir böyrümdən o birisinə çevrilirdim. Sabahın açılmasını gözləyirdim ki, durub dəniz qırağına çıxım. Gecə isə elə bil mənim acığıma yerini səhərə vermək istəmirdi. Nəhayət dan yeri əvvəlcə bozarmağa, sonra isə qızarmağa başladı. Ehmalca yerimdən qalxıb əynimi geyindim.