2022-nin mart ayının əvvəli idi. Rus işğalının başlamasından 10-15 gün keçmişdi. Haber Global kanalından zəng elədilər ki, axşam 4 saatlıq canlı yayına dəvət edirik. Proqramın prodüserine “Kimlər olacaq studiyada?” sorduğumda biri sizin dostunuz Osman Gazi Kandemir Paşa, o biri de QU4TRO Siyaset Stratejileri Başkanı Elif Dördüncü Aydemir. Elif xanımı qiyabi tanıyırdım, Sorbonn universitetinde Xarici siyaset üzrə doktorluq yazmış bu qadının bəzi fikirlərini bəyənirdim. Amma Ukrayna məsələsinə münasibətini bilmirdim.

İllərdir yazıram ki, rus kosmik sənayesi və kosmik tədqiqatlar proqramı süquta uğrayıb. Və deyirəm ki, rusların yazdıqları, göstərdikləri ictimaiyyəti aldatmaqdan, yəni “göz boyamaqdan” başqa bir şey deyil… Düz bir həftədir rus mətbuatı “Luna-25” (Луна-25) planetlərarası avtomatik stansiyasının Aya göndərilməsini az qala yeni Kosmik Eranın başlaması kimi qələmə verir. Halbuki ruslar sonuncu dəfə Ayın səthinə 1976-cı ildə kosmik aparat endirə bilmişdilər. 47 il əvvəl Luna-24 stansiyası Yerə təxminən 120 qram ağırlığında Ay suxuru gətirməyə nail olmuşdu.

Hələ roman və povest nədir bilmirdim, heç düzəməlli nağıl da oxumamışdım; nə sonralar dəli kimi ucdantutma əsərlərini oxuyacağım Heminqueyin adını eşitmişdim, nə də Borxesin; Knut Qamsun, İvan Bunin, Stefan Svayq, Alber Kamyunu tələbəlik illərində kəşf edəcək; antik və orta əsrlər ədəbiyyatını isə daha da gec tanıyacaqdım. Uşaq idim, heç məktəbə də başlamamışdım, amma İsmayıl Şıxlının adını eşidirdim evdə. Evimizdə bir İsmayıl Şıxlı kultu var idi… Akademik Azad Mirzəcanzadə atamın da müəllimi və elmi rəhbəri olmuşdu.

Bin cihana değişmem Şu öksüz Türk’lüğümü Orta məktəbin son sinfində oxuyurdum. Qəbul imtahanlarına hazırlaşırdım. Qardaşım mane olmasın deyə şahmat fiqurlarını taxtaya düzüb qurdalanırdı. Hava isti və bürkü idi. Mağazaya getmək lazımdı. Qardaşım şahmatı yenicə öyrənirdi, oynayan tapa bilmirdi. Atamın vaxtı yoxdu, mənim isə hövsələm. Dedim ki, gəl şahmat oynayaq, uduzan mağazaya getsin. Rəşad uduzacağını bilirdi, razılaşmadı. Məndən balacadır qardaşım, başını tovladım, “Vəzirsiz və bir atsız oynayacam” dedim. Gedib anama nə dedisə gəlib razılaşdı.

Tarixçı deyiləm. Ancaq tarix kitablarını sevirəm. Zaman-zaman tarixlə bağlı elmi-populyar məqalələr də oxuyuram hətta. Araşdırıram bir az da bacardığım qədər. Əlimə keçəni deyil, xüsusi olaraq seçdiklərimi oxuyuram. Didqori savaşı haqda da belə oldu… 2019-cu il idi, bir-neçə günlük Bakıya gəlmişdim. Dostlarla bir söhbətdə niyə Azərbaycanın bəzi bölgələrində, xüsusilə də atamla anamın, dədə-babalarımın yurdu olan Qazax bölgəsində çəkik gözlü insanlara çox rast gəlinir deyə fikir ayrılığı yarandı.

Sonuncu kursda idim, diplom işi yazırdım. Atam Moskvaya ezamiyyətdən hər zamankı kimi kitablarla qayıtmışdı. Kitablardan biri görkəmli ingilis tarixçisi ser Stiven Ransimenin (ing. Sir James Runciman, 1903-2000) Konstantinopolun süqutu ilə bağlı yenicə çıxmış bir kitab idi (“Падение Константинополя в 1453 году”, Наука, 1983). Əlimi kitaba uzadanda atam vermədi, sərt baxışı “Diplomunu müdafiə elə, sonra” deyirdi. Diplom rəhbərim prof. Vaqif Pirməmmədov (oxuduğum “Tətbiqi riyaziyyat” kafedrasının müdiri) də zatən məni tələsdirirdi.

                                                                     (II hissə)  8-cı kitab LE DEUXİÈME SEXE Simona de Bovuar (1908-1986) zadəgan bir ailədən gələn tanınmış fransız yazıçısı, ekzistensial fəlsəfənin ən rəngli nümayəndələrindən biri və feminist hərəkatın ideoloqlarındandı. Nigaha qarşı olduğundan uzun illər görkəmli fransız filosofu və yazarı Sartrın həyat arkadaşı olub.