Hər dəfə narkomaniya haqda nəsə eşidəndə və ya oxuyanda anamın doğulduğu rayondakı həkim yadıma düşür. Təsəvvür edin, adam narkoloq idi, amma özü də narkotikə qurşanmışdı. Müalicə elədiyi xəstələrin yenidən zərərli vərdişə qayıtması onu özündən çıxarırmış. Deyirmiş ki, axı bu nədi ki, onun əlində aciz qalıblar? Axırda qərara gəlib ki, öz üzərində sınaqdan keçirsin, bu yola düşüb, sonra geri qayıtmağın mümkünlüyünü özünə də, başqalarına da sübut eləsin. Və beləcə, özü də narkomaniyanın növbəti qurbanına çevrilib.

“Azadlıq” qəzetinin redaksiyasına çox şikayətçilər gəlirdi. O şikayətçilər arasında hər cür adam görürdük. Onlardan bəziləri ilə söhbətlər sonradan redaksiyada lətifəyə çevrilirdi. Günlərin birində redaksiyanın telefonuna zəng gəldi. Dəstəyin o başındakı adam əlində Ziya Məmmədov haqqında yaxşı bir fakt olduğunu, bizə vermək istədiyini deyirdi, amma bu haqda telefonda danışmağı uyğun bilmirdi. Zaman o zaman idi ki, Ziya Məmmədovun oğlu məşhur “ayı kababı” qalmaqalına görə “Azadlıq”ı məhkəməyə vermişdi.

Hər dəfə metro keçidlərində, yol kənarında dilənən hamilə qadın görəndə çox sarsılıram. Adətən, belə qadınların yanında başqa uşaq da olur. Gözlərinə kədər çökən uşaq. Anlayırsan ki, tezliklə bu uşağa gözlərindəki kədərə uzun-uzun baxmağa cəsarət eləməyəcəyimiz başqa uşaq da qoşulacaq. Bu uşaqları anası yedirdəcək, amma kədər böyüdəcək… Saru Brayerli itkin düşəndə cəmi beş yaşı vardı. Anası, qardaşı və bacısı ilə Hindistanın yoxsul kəndlərindən birində yaşayırdı. Atası onları çoxdan atmışdı. Anası ailəni dolandırmaq üçün daş daşıyırdı. Yenə çatmırdı.

“Əkinçi” qəzetinin son sayında yazılmışdı:“Biz xəstə olduğumuza görə ilin axırıncı nömrələri öz vaxtında çıxmayacaq və onların haçan çıxması məlum deyil”. Həsən bəy Zərdabi bu elanla çox incə bir mətləbə eyham vurmuşdu. O, “xəstə” deyəndə cəmiyyəti nəzərdə tuturdu. Xalq cəhalət bataqlığında boğulurdu. Cəmiyyətin belə qəzetə çox ehtiyacı vardı. Amma qəzeti bağladılar. Qarşıda Zərdabini 16 illik kənd həyatı gözləyirdi. Aclıq imtahanı verəcəyi kənd həyatı… 2000-ci illərdən bəri ölkəyə 150 milyard dollara yaxın neft-qaz pulu gəlib.

Müasir rus kinosunun yaxşı olduğu qədər də cəsarətli nümunələrindən sayılan “Axmaq” (“Durak”) filminin rejissoru Yuri Bıkov işə başlayanda gözəl anlayırdı ki, onun ortaya qoyduğu kinolent ölkə telekanallarında görünməyəcək. Filmdə ölkənin həqiqətləri bütün çılpaqlığı ilə göstərilir, Rusiya üsul-idarəsinin bütün eybəcərlikləri ekranda əksini tapır. Hakimiyyət belə yaradıcılıq nümunəsinə xoş yanaşa bilməz. Rusiya hələ babat ölkədir, belə film çəkmək olur, Azərbaycanda buna cəhd eləmək o dünyaya olmasa da, həbsxanaya könüllü bilet almaq kimi bir şeydir.

Bütün yazı xəstəni xilas etmək üçün vuruşduq. Xərçəng hər gün onu ölümə bir az da yaxınlaşdırırdı. Əldən düşmüşdü, amma ümidini də üzmürdü. Həkimlər bir dərman dedi, Bakının bütün apteklərini ələk-vələk etdik, tapmadıq. Tapacağına söz verənlər də böyük qiymət deyirdi: bir həbi 50 manata təklif edirdilər. İkihəftəlik müalicə prosesinə 1400 manat xərc tələb olunurdu. Adam çox sarsılır. Sanki hamı xəstənin yaxınlarına pul kisəsi kimi yanaşır. Dostlar ölkədən kənarda xeyli ucuz tapdı. Qalırdı dərmanın gəlib xəstəyə çatması.

Bir anlıq təsəvvür edin: masa arxasında əyləşib ailəlikcə yemək yeyir və bilirsiniz ki, sizin də, elə uşağın da ağzındakı hər tikə başqa bir balanın boğazından kəsilib, boşqabınıza qoyulub… Bu mənzərəni yaşamadan, sadəcə, göz önünə gətirəndə belə, adamın boğazı kilidlənir, dili-dodağı quruyur. Amma hər gün bunu yaşayan minlərlə qadın var, ana var.