Görkəmli alim, ixtiraçı, yazıçı, musiqiçi, memar, heykəltəraş, rəssam və İntibah Dövrünün ən parlaq ulduzu Leonardo da Vinçinin ölüm ildönümüdür bu gün. Karantin günlərində köhnə bloknotumdan 5 il əvvəl yazdığım qeydlər çıxdı qarşıma. O vaxt bitirmədiyimı tamamlamaq bu gün nəsib oldu… Padişah II Beyazid (osm., Beyazıt, 1447-1512) İstanbulda Haliç üzərində bir körpü inşa etmək istəyirdi. Onun bu istəyi Leonardo da Vinciyə  (1452-1519) qədər gedir çatır və o Padişaha məktub yazır.

Qədim zamanlarda Yaponiyada yaşlı ər-arvad yaşayırmış. Çox kasıb olan bu ailənin uşaqları yoxuydu. Bir gün evin kişisi bambuk çubuqları kəsmək üçün evdən çıxıb meşəyə gedir. Hər zaman kəsdiyi bölgəyə yaxınlaşanda bambukların arasında güclü bir parıltı görür. İşığa doğru gedəndə gözlərinə inanmır – körpə bir qız uşağı. Kimsə meşəyə uşaq buraxıb, qeybə çəkilmişdi. Yaşlı adam çağanı alıb sevinclə evinə qayıdır. Arvadı ilə mutluluqdan uçurlar – artıq bir qız övladları var idi.

Toto Kutunyonun (Cutugno) bütün dünyada məşhur olan “L’italiano” (Mən italyanam) mahnısı 1983-cü ildə yazılıb. Mahnı ilk dəfə San Remo festivalında müəllif tərəfindən ifa edilmişdi. O illərdə Bakının barmaqla sayılacaq gecə barlarında – “Yubileynaya”, Bakı mehmanxanasının ən son mərtəbəsindəki “Əsgərin Barı”, Azİİ-nin “Tri Ognya” klubu, “İnturist”in barında ən çox çalan mahnı BONEY M qrupunun hərəkətli “Rasputin”i və “L’italiano” idi. Cavan idik, ümidli idik və elə bilirdik ki, Dünya bizim olacaq.

Adsız ölkənin adsız meqapolisində adsız insanlar arasında dəhşətli bir epidemiya baş qaldırır – insanlar kor olmağa başlayır. Korluq yoluxucudur, gözü tutulanlar naməlum bir virusla infeksiyanı ətrafa yayır. Epidemiya şəhəri sarır. Kor insanları qapalı bir xəstəxanaya – “dəlixanaya” karantinə alırlar. Burada nə həkim var, nə də dava-dərman, kor insanlar talelərilə baş-başadırlar. Qiyama təşəbbüs olsa, nəzarətçi əsgərlərə atəş açma əmri verilir… Adını 1998-ci ildə ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı alanda eşitmişdim.

Üç ay keçdi. Üç ilə bərabər üç ay… Korona ilə bağlı ilk məqaləm “Ayna”da bu ilin yanvarında çıxmışdı. FB-da ilk koronavirus postumu isə daha əvvəl yazmışdım. Əgər 3 ay əvvəl bu sahənin adamı olmayan biri problemi, fəlakətin ayaq səslərini görür, hiss edirsə, dünyanın ən böyük dövlətləri bunu necə gözdən qaçırdılar, belə bir məsuliyyətsizliyə necə yol verdilər? Bu sualı çağımızın ən böyük virusologiya mərkəzlərinə — Berlindəki Robert Koch institutuna və ya Charite klinikalarına da ünvanlamaq olardı əslində.

Qazaxda “Rumex acetosa” desən kimsə bunun nə olduğunu anlamaz, heç rayon əczaçıları da yəqin xatırlamazlar bu bitkinin latınca adını. Ancaq “əvəlik” dedinmi biləcəklər, çöhrələrinə təbəssüm qonacaq, yerli ləhcə ilə “öyəlik” desən isə, olacaqsan onlardan biri. Əvəlik mənim babalarımın yaşadığı torpaqlarda yay vaxtı toplanıb qurudularaq qışa tədarük edilən ən önəmli bitki, soyuq ayların ən əsas yemək inqridientlərindən biridir. Əvəlikdən hazırlanan sulu yeməyə “Öyəlikli isti” deyirlər o saf və gözəl diyarda, onu qripin və soyuqdəymənin “dərməni”, yəni dərmanı sayırlar.

Bu dəfə də təsəvvürünüzə gətirin ki, hər bir söz bir düymədir —  bütün dünyaya sığışan nəhəng kömpüter klaviaturasının bir düyməsidir. Və biz danışdıqca görünməz bir əl o klaviaturada nəsə yazır… Və doğulandan bu ana qədər nə demişiksə, hamısını bitdə-bitdə yazıblar. Və oxuyublar. Və hər şeyi yadlarında saxlayıblar. Və bizim sabahımızın ssenarisini yazanda əvvəlki cızmaqaralara baxıb ordakı sözlərdən istifadə edəcəklər. Ordakı deyimlərin üstündə quracaqlar olacaqları.