Bin cihana değişmem Şu öksüz Türk’lüğümü Orta məktəbin son sinfində oxuyurdum. Qəbul imtahanlarına hazırlaşırdım. Qardaşım mane olmasın deyə şahmat fiqurlarını taxtaya düzüb qurdalanırdı. Hava isti və bürkü idi. Mağazaya getmək lazımdı. Qardaşım şahmatı yenicə öyrənirdi, oynayan tapa bilmirdi. Atamın vaxtı yoxdu, mənim isə hövsələm. Dedim ki, gəl şahmat oynayaq, uduzan mağazaya getsin. Rəşad uduzacağını bilirdi, razılaşmadı. Məndən balacadır qardaşım, başını tovladım, “Vəzirsiz və bir atsız oynayacam” dedim. Gedib anama nə dedisə gəlib razılaşdı.

Tarixçı deyiləm. Ancaq tarix kitablarını sevirəm. Zaman-zaman tarixlə bağlı elmi-populyar məqalələr də oxuyuram hətta. Araşdırıram bir az da bacardığım qədər. Əlimə keçəni deyil, xüsusi olaraq seçdiklərimi oxuyuram. Didqori savaşı haqda da belə oldu… 2019-cu il idi, bir-neçə günlük Bakıya gəlmişdim. Dostlarla bir söhbətdə niyə Azərbaycanın bəzi bölgələrində, xüsusilə də atamla anamın, dədə-babalarımın yurdu olan Qazax bölgəsində çəkik gözlü insanlara çox rast gəlinir deyə fikir ayrılığı yarandı.

Sonuncu kursda idim, diplom işi yazırdım. Atam Moskvaya ezamiyyətdən hər zamankı kimi kitablarla qayıtmışdı. Kitablardan biri görkəmli ingilis tarixçisi ser Stiven Ransimenin (ing. Sir James Runciman, 1903-2000) Konstantinopolun süqutu ilə bağlı yenicə çıxmış bir kitab idi (“Падение Константинополя в 1453 году”, Наука, 1983). Əlimi kitaba uzadanda atam vermədi, sərt baxışı “Diplomunu müdafiə elə, sonra” deyirdi. Diplom rəhbərim prof. Vaqif Pirməmmədov (oxuduğum “Tətbiqi riyaziyyat” kafedrasının müdiri) də zatən məni tələsdirirdi.

                                                                     (II hissə)  8-cı kitab LE DEUXİÈME SEXE Simona de Bovuar (1908-1986) zadəgan bir ailədən gələn tanınmış fransız yazıçısı, ekzistensial fəlsəfənin ən rəngli nümayəndələrindən biri və feminist hərəkatın ideoloqlarındandı. Nigaha qarşı olduğundan uzun illər görkəmli fransız filosofu və yazarı Sartrın həyat arkadaşı olub.

(I hissə) Bu gün həyatı, dünyanı və təbiəti az da olsa anlayır, xəyallar qurub başqa dünyalara səyahət edir, texnoloji sərhədləri silkələyib Yer kürəsini lərzəyə gətiririk. Bütün bunlar insan beynində inqilablar edərək fırtınalar qoparmış qiymətsiz kitablar sayəsində olmuşdur. Tarixin ən nəhəng filosof və mütəfəkkirləri, elm adamları insan qarşısında sürəkli yeni cığırlar açmışlar. Bəşər övladı artıq Yaradılışın sirrini çözməyin astanasına yaxınlaşmışdır. Bu gün insanlıq üçün cavabı məchul sualların sayı tükənmək üzrədir.

Lüdviq van Bethovenin (1770-1827) bu ilin sonunda 250 yaşı tamam olacaq. Önəmli yubiley ərəfəsində onun zəngin musiqi irsi yenidən araşdırılır. Az bilinən əsərləri çeşidli platformalarda yenidən ifa edilir. Koronavirusdan dolayı bir çox tədbirlər təxirə salınsa da sosial şəbəkələr Dünya musiqi tarixinin ən nəhəng bəstəkarını sürəkli zirvədə saxlayır… Bir neçə gün əvvəl başqa bir mövzuda axtarış edərkən təsadüfən qarşıma Bethovenin 1811-ci ildə yazdığı “Afina Xərabələri” (alm. Die Ruinen von Athen), op.113  adlı əsəri çıxdı.

Jül Vern »Aya Səyahət» romanını 1865-də yazıb. İnsanoğlunun Aya ayaq basmasından 104 il əvvəl. Uşaq kitabı sayılsa da hər yaş üçün maraq doğuran qeyri-adi gözəllikdə elmi-fantastik əsərdir. Uşaqlığımı bu kitabsız təsəvvür edə bilmirəm. Məktəbli ikən üç adamın Aya göndərildiyi hissəni oxuyanda ürəyimin necə həyəcanla döyündüyünü hələ də unutmamışam. Bu kitabı oxumadan, onun qəhrəmanlarının yaşadıqlarını yaşamadan uşaqlar yeniyetmə çağına ləng keçirlər deyə düşünürəm.