Lukretius (Titus Lucretius Carus, m. ö. 99-55) görkəmli Roma filosofu və şairidir. Epikurun və onun əfsanəvi məktəbinin ən böyük davamçısıdır. O, “Hər şeyin təbiəti haqqında” (lat., De reum natura) adlı nəhəng əsərində insanları mövhumata, qaragüruha və cəhalətə qarşı mübarizəyə səsləmiş, bu mübarizənin də yalnız elm və təbiəti öyrənməklə mümkün olacağını demişdir. Mövhumatın yeganə dayaq nöqtəsinin qorxu olduğunu söyləyən Lukretius, xalqı azad olmaq, hür yaşamaq üçün qorxudan qurtulmağa çağırmışdır. “Hər şeyin təbiəti haqqında” bəşəriyyətin inkişafında müstəsna rol oynamışdır.

İnsanı öldürən hər şey onu daha güclü qılır Nitşe   Hinduşkaya hər gün bol-bol dən verirlər. Buna alışan quşcuğaz da elə bilir ki, mərhəmətli insanların işi-gücü onu mütəmadi yemləməkdir. 11-ci ayın 4-cü cümə axşamı – Şükran günü ərəfəsində hinduşkanın başına qəfildən bir iş gələcək… Şamı söndürən külək ocağı yandırır. Təsadüf, qeyri-müəyyənlik və xaosla da belədir – onlardan qaçmaq yerinə faydalanmaq da olar, küləyə tamarzı qığılcım, küləyi arzulayan atəş kimi.

İstanbulun Beyazıt səmtindəki Sahaflar (bukinist) çarşısındakı dükanlardan birində görmüşdüm ilk dəfə o kitabı. Oturub o tilsimli kitabı saatlarca vərəqlədiyimi xatırlayıram. Kitab qış gecələri eşitdiyim nağıl qəhrəmanları ilə dolub-daşırdı. Hər mətnin, hər hekayənin yanında gözqamaşdırıcı illyustrasiyalar yer almışdı. Əlimdəki kitab Borxesin “Uydurulmuş Məxluqlar kitabı”  idi. Cinlər, əcinnələr, xəyalət və qulyabanilər məni səhifələrdən başqa dünyalara sürükləmişdilər. Xorxe Luis Borxes və Mariya Herrero kitabı 1954-də yazıblar. Nağıl və motivlərin çoxu dünya xalqlarının folklor, mif və ədəbiyyatından götürülüb.

 Çörək sərvətimizdir, vodka isə hər şeyimiz   Epiqrafa çıxartdığım rus xalq deyimi ilə razılaşmamaq mümkün deyil. Dünyada ruslarla eyniləşmiş, onların tarixinə, siyasətinə, məişətinə, davranışına vodka qədər hopmuş başqa bir şey yoxdur. Vodka olmadan “russkaya duşa” deyilən o ecazkar dünyanın qapısını aralamaq olmur. Çünki, vodka rus insanının, Rus dünyasının açarıdır. Rus mədəniyyətinin ayrılmaz bir parçası olan vodka ruslarındırmı?  Dünya onu “rus içkisi” olaraq qəbul edirmi?..

Ən yaxşı düşmən qohumlardan çıxır   Ukraynanın qərbində doğulub 1929-da, 10 yaşında yetim qalıb. Müharibə başlayanda Polşanın Qdansk şəhərində sığınacaq tapıb. 4 sinif təhsili vardı  mavi gözlü polyak qızının. Gənc yaşından tərsanədə qaldırıcı kran maşinisti olaraq çalışmağa başlayır. 80-ci illərin ortalarında Polşada iqtısadi, arxasınca da siyasi vəziyyət kəskin pisləşir və o, Lex Valensa ilə əfsanəvi “Solidarnost” həmkarlar təşkilatını qurur. Təşkilat qısa bir zaman içində yüzminləri birləşdirərək kütləvi anti-kommunist hərəkatına çevrilir.

  “Heç bir şey insan qədər yüksələ və onun qədər alçala bilməz”                                                                 Hölderlin   Yusif  ildırım sürətilə oxuyur, kitab çatdırmaq mümkün deyil ona. Dostlarımın içində onun qədər mütailə edən yoxdur. Zəngin kitabxanası var. İstanbula hər gələndə Rəmzi-ni, D&R-ı  silib-süpürüb 30-40 kg kitab aparır Bakıya (Hava limanında əlavə kg-lara ödədiyi pullardan bilirəm). İstanbuldakı bəzi nəşriyyat sahiblərini şəxsən tanıyır. Onlarla görüşdən sonra  sevinclə türklərin son illər daha çox kitab oxuduğunu deyir.

  “Dəmiryolu kommunist işidir”. Turqut Özalın sözüdür. 1950-lərdən etibarən iqtidardaki sağ partiyalar ənənəvi olaraq sol hərəkatı və kommunistləri quleybanı və əcinnə kimi görürdülər. Özal:“Avtobusa harda istədin minib enə bilərsən, amma qatar elə deyil”, — sözləri ilə tezisini gücləndirmək istəmişdi.  Özal kimi islahatçı və türk iqtisadi sıçrayışının memarının dəmiryollarına “sosialist anaxronizmi” deməsi anlaşılan deyil.