1992-ci ildi. “Azadlıq” qəzetində işləyirdim. Cəbhə hakimiyyətdəydi. Prezident Əbülfəz Elçibəydi. 22 yaşım vardı. Ara-sıra reportajlar yazır, bir növ nəsr məşqləri edir, özümü nəsrin gələcək işgəncələrinə hazırlayırdım. Gələcək isə sözün həqiqi mənasında gələcəkdi. Parlaqdı. Az qala onun geniş üfüqlərini görür, hətta əlimi uzatsam, çatacağını hiss edirdim. Ancaq tələsmirdim. İllər öndəydi və hər şeyin öz vaxtının olduğunu bilirdim. İçim yaradıcı enerjinin entuziazmı-vəcdilə dolub-daşır, heç nəyə ümid bəsləmirdim.

Yaxud obrazının öhdəsindən gələ bilməyənlər Pyes oxumağı uşaqlıqdan xoşlamıram. Yorucu gəlir mənə, filan pərdə, filan səhnə, sonra da obrazın dilindən bir-bir onların dilaoqları, monoloqları, hadisənin gedişatı və sair çox əzabvericidir, məncə. Pyes yazılır ki, səhnələşdirilsin və onu səhnədə seyr etmək daha zövqvericidir. Bunu niyə vurğuladım? Biz uşaq olanda nümunəvi təhsil sistemi vardı, onun sayəsində bu əzabverici pyes oxuma olayını çox rahat keçərdik. Ədəbiyyat dərsində müəllim pyesi uşaqlar arasında rollar üzrə bölərdi, səhnələşdirib oxuyardıq.

İsveçdə oteldə işləyən bir qadınla söhbətləşmişdim. Bakı rusuydu. SSRİ dağılandan sonra Azərbaycanı tərk eləmişdi. Gedib İsveçdə həyata sıfırdan başlamışdı. Bakını necə sevirdi, İlahi! Çoxlu suallar verirdi, sanki məndən şəhərin qoxusunu alırdı… Qadın danışırdı ki, tez-tez yuxusunda Bakını görür. Hava limanında təyyarədən düşür, evlərinə tərəf gedir. Gedir, gedir, amma bir yerdə davam etdirə bilmir. Çünki şəhərin həmin yerində yuxusu yarımçıq qalır. Dəfələrlə eyni yuxunu görüb, hər dəfə də məhz orada xatirələr pərən-pərən düşüb.

Əvvələr onlardan bizdə hələ yox idi. Bəli, müstəqil ölkənin yarımmüstəqil politoloqlarını deyirəm. Qərəz, biz sovetlərdən yenicə çıxmışdıq. Daha düzünü humanitar fakultələri bitirənlər deyər, amma mənim bildiyim budur ki, o vaxt elmi kommunizm və ateizm vardı, materialist fəlsəfə və sosialist iqtisadiyyatı vardı, hətta sosiologiya da vardı, amma politologiyadan söz düşəndə dərhal böyrünə “burjuaziya” sözünü yapışdırırdılar. Odur ki, heç bilmirəm sovet vaxtı belə bir fənn ümumiyyətlə tədris olunurdu ya, yox?

Fevralın 4-də 15-dən çox azərbaycanlı ailə xüsusi reyslə Azərbaycana göndərilmək üçün Düsseldorf hava limanına aparılıb. 7 övladı olan Səbuhi adlı mühacir isə Azərbaycana dönməmək üçün damarlarını doğrayıb. Səbuhinin həyat yoldaşı Könül Hüseynova deyib: “Polislər deportasiya qərarını icra etmək üçün Kasseldə yaşadığımız evə gəldilər. Yoldaşım tualetə getdi, qayıtmadı. Uşaqlar birdən qışqırdı ki, atamız ölüb. Səbuhi damarlarını doğramışdı, qanı axıb dəhlizə qədər çıxmışdı. Bir qədər bundan əvvəl də soydaşlarımızdan biri beləcə, eyni səbəbdən intihar etmiş, dünyasını dəyişmişdi.

Uşaq vaxtı atam bizə 1955-ci ildə Qazaxıstana işləməyə getməyindən, “Xam torpaq”larda gördüklərindən danışardı. Söhbətlərindən biri heç yadımdan çıxmır. Deyirdi ki, hamı onu “Rəşid Behbudovun yerlisi” çağırırmış, adamlar Azərbaycan adını eşitməyibmişlər. O, sovet xalqının Azərbaycanı Rəşid Behbudovla tanıdığı dövr idi. Azərbaycan mədəniyyətinin ən parlaq simalarından biri Rüstəm İbrahimbəyovun 80 yaşı tamam olan gün o xatirəni yada salmağım əbəs deyil. Sima sözünü də elə-belə işlətmədim. Xalqlar onun üzü, siması olan kəsləriylə sayılıb seçilir. Rüstəm İbrahimbəyov da Azərbaycanın vizit kartlarındandır.

Gözüm yaraşıqlı, üzü tanış olmayan bir azərbaycanlı görücünün rusca  reklamına sataşdı, saytına girdim: “Pulsuz diaqnostik seansdan keçin və görücü …-filankəsin yardımından yararlanın! Bu ulduz falı bu günə kimi çox gizli saxlanılıb! Bu proqnozlar YÜKSƏK gəlir əldə etmək üçün nə lazım olmasıyla bağlı sizə 100%-lik dəqiq təlimat verir! Ekstrasens Х. ona verilmiş ilahi verginin boşuna getməsini istəmir. Buna görə də o, arzu edən hər kəsə kömək edir.