İndicə hiss elədim ki, bir-neçə gündür evdə bir hüzur yaranıb. Nə yoldaşım  deyinir, nə də mən. Hərçənd, 32 illik ailə həyatında belə şeylər olur zatən… Sovet dövründə demək olar ki, bütün evlərdə xüsusi radio nagili vardı və reproduktora bənzər bir cihazdan gecə-gündüz (pulsuz idi) “Mayak” radostansiyasının səsi gələrdi. Yaxşı yadımdadır, lap xırda olanda babamgildə qalmağı çox xoşlayardım, çünki ilkbeşikdim və hamı başıma hərlənərdi. Nə xalalarım (dörd xalam vardı), nə də dayım evliydi. Hamısı lap cavandı.

  Mən Qulu Məhərrəmli ilə tanış olanda hər ikimiz dünyagörüşü formalaşmış, mövqeyi müəyyənləşmiş, qeyri-təvazökarlığımı bağışlayın, tanınmış jurnalistlər idik (o, daha çox). Jurnalistika olmasaydı, bəlkə, heç rastlaşmazdıq. Ən azı buna görə səkkiz yaşımda etdiyim seçimə — öz peşəmə minnətdaram! Sonralar bildim ki, həmin vaxt, mənim səkkiz yaşım olanda Qulu Şuşa internat məktəbində oxuyurmuş. Özü də təkcə ana dili, tarix, riyaziyyat yox, xorda nəğmə da oxuyurmuş.

İstanbulun Beyazıt səmtindəki Sahaflar (bukinist) çarşısındakı dükanlardan birində görmüşdüm ilk dəfə o kitabı. Oturub o tilsimli kitabı saatlarca vərəqlədiyimi xatırlayıram. Kitab qış gecələri eşitdiyim nağıl qəhrəmanları ilə dolub-daşırdı. Hər mətnin, hər hekayənin yanında gözqamaşdırıcı illyustrasiyalar yer almışdı. Əlimdəki kitab Borxesin “Uydurulmuş Məxluqlar kitabı”  idi. Cinlər, əcinnələr, xəyalət və qulyabanilər məni səhifələrdən başqa dünyalara sürükləmişdilər. Xorxe Luis Borxes və Mariya Herrero kitabı 1954-də yazıblar. Nağıl və motivlərin çoxu dünya xalqlarının folklor, mif və ədəbiyyatından götürülüb.

«Ölkə əhalisinin 70 faizinin çəkisi normadan artıqdır, artıq çəki isə insanın ömrünü qısaldır. Həm də arıq adam kök adamdan ağıllı olur. Beyin kütləsinin hər qramına nə qədər az ət yükü düşsə, başımız bir o qədər iti işləyər». Bunu «doxtur» dostum deyir. Hərçənd, dostum baş yox, diş həkimidir, amma çox inandırıcı danışır. Xalaoğlu ilə bəhsə-bəhs mən də idmana qurşandım və tər tökə-tökə gənclik normamı bərpa etdim.

  Son günəşli, ilıq günlərdən biri idi. Adamın lap eyni açılırdı. Həyətdə bir az gəzinib elə evə girmək istəyirdim ki, gözüm maşına sataşdı. Yağışlardan sonra üstündə an azı iki barmaq qalınlığında palçıq vardı. Fürsətdi deyib, onu yudurtmağa apardım. Vaxt itirməkdən qorxmasaydım, maşını daha tez-tez yudurtdurardım. Əvvəl istədim yuyucu işini görənəcən ətrafda gəzişim, amma Bredberini oxumağa başlamışdım deyə, fikrimdən vaz keçdim.

 Çörək sərvətimizdir, vodka isə hər şeyimiz   Epiqrafa çıxartdığım rus xalq deyimi ilə razılaşmamaq mümkün deyil. Dünyada ruslarla eyniləşmiş, onların tarixinə, siyasətinə, məişətinə, davranışına vodka qədər hopmuş başqa bir şey yoxdur. Vodka olmadan “russkaya duşa” deyilən o ecazkar dünyanın qapısını aralamaq olmur. Çünki, vodka rus insanının, Rus dünyasının açarıdır. Rus mədəniyyətinin ayrılmaz bir parçası olan vodka ruslarındırmı?  Dünya onu “rus içkisi” olaraq qəbul edirmi?..

Əvvəllər Rusiyaya “sezona” gedərdilər, ordan yaxşı pul qazanıb gələnlər də olurdu, suyu süzülə-süzülə əliboş qayıdanlar da. Çox nadir hallarda “flankəs evlənib Urusetdə qaldi” xəbərləri də çıxırdı. Amma bütün hallarda adamlar el-obasına, torpağına, ev-eşiyinə bağlı idi. Adamlar hara getsələr, yenə ata ocağına dönürdülər. Yer-yurdunu tərk edib başqa yerə köç edənlər, Vətəndən üz döndərib ayrı məmləkətlərə üz tutanlar barmaqla sayılardı, zatən getməyə yer də yox idi. Hər yerdə sovetlərin qırmızı bayrağı dalğalanırdı.