Proloq

Bu yazını ötən ilin əvvəlində, daha doğrusu, fevralda yazıb «facebook»da paylaşmışdım. O vaxt hələ yeni «Ayna» yoxuydu. Dostların çoxu oxuyub yəqin ki,..  amma ötən axşam «inbox»a bibioğlumu tanıyan dostlardan biri rəhmətliyin yuxusuna girdiyini və cənnətdə olduğunu dediyini yazıb:»Çox sakit bir həyat yaşayıram. Mənasız, boş sözlərdən uzağam. Mən ölməmişəm, sağam. İstədiyim vaxt, istədiyim insanla gedib söhbət edib gəlirəm». Oxuyub yaman kövrəldim…

***

Sabah-sabah qara xəbər gəldi… Bibioğlunun qara xəbəri…  Yoldaşım facebookda oxumuşdu… Heç nə başa düşmədim…

Sonra oğluna telefon açdım. Uşağın boğuq səsindən anladım ki, düzüymüş. Taleh köçdü…

58 yaş nədı ki …

Düz iki ildi ki, yazı yazmırdım. Özümə söz vermişdim, amma Taleh köçüynən məni yaman kövrəltdi. Bayaqdan Ruhanidən tutmuş Baş Sarıteləcən qulaq asıb özümü ovundurmağa çalışıram. Rəhmətliyin çox gözəl saz çalmağı vardı. Hər aşıq onun kimi çalammazdı. İndi saza qulaq asdıqca elə bilirəm Talehdi, Qazağın qaymaq kimi şirin axşamlarının birində həyətlərindəki qoca tutun altında qardaşı Sabitin bağladığı qara sazı bağrına basıb çalır…

İmkanım olsa, üstündə Yanıq Kərəmi çaldırardım…

***

80-ci illərin sonu idi. Atamla Neftçalaya toya getmişdik. Toy gününün səhəri isə Bakıdan Süleyman Rüstəmin ölüm xəbəri gəldi. Atam sərt adam idi. Ömrüm boyu iki ya üç dəfə ağladığını görmüşdüm. Ona görə bərk kövrəldiyinə təəccübləndim. Ağzımı açmağa ehtiyac qalmadı dedi ki, “Mən tək bir Süleyman Rüstəmə ağlamıram. O, Azərbaycan ədəbiyyatındakı  böyük bir nəslin sonuncu nümayəndəsiydi. O, getməklə özüylə bir epoxanı da apardı”.

***

Müəllimiydi, ədəbiyyat müəllimi. 78-ci ildən bəri kənd məktəblərində dərs deyirdi. Son 25-30 ili isə Kosalar kənd orta məktəbinin direktoruydu. İnstitutu fərqlənmə diplomu ilə bitirməsinə baxmayaraq bir çoxları kimi Bakıda qalmadı. Doğma ocağa bağlılıq üstün gəldi. Şərəfli müəllim yolu keçdi. Ana babası Qəhrəman Şıxlinski kimi. İndi onunla eyni qəbiristanda uyuyacaq…

Sabah ertədən yola çıxırıq… Qazağa… Bu dəfə nə Həbibə bibimin qurudlu xəngəli olacaq, nə də ki Talehin sazı…

***

2000-ci il idi. Nədənsə ölkədə azad seçkinin mümkünlüyünə inanıb Don Kixot sadəlövhlüyü ilə Qazağa getmişdim. Düşünürdüm ki, camaat məni görən kimi deputat seçəcək. Əslində, camaat, yəni potensial seçicilərdən nəsə asılı olsaydı, bəlkə də bir şey alınardı. Amma… Atamın keçmiş tələbəsi, o vaxt kənd məktəblərindən birində direktor çalışan ağsaqqal müəllimə rayon “keqebesi” mənim müsavatçı olduğumu deyib imza vərəqlərimi çırdıranda başa düşdüm ki, uşaqlıq eləmişəm. Bir sözlə, dayıoğluna kömək etdiyinə, yəni İsmayıl Şıxlının oğlunun imzatoplama kampaniyasında iştirak etdiyinə görə, Talehi məktəb direktorluğundan az qala qovurdular. İcra başçısının sözünü götürməyib işdən çıxmaq barədə ərizə də yazmışdı. Dostlar sağ olsun, ərizəsinin nazirin masasına çatmasına imkan verməmişdilər. Nəticədə o vaxtkı icra başçısı bibioğlumu “yapçı” etdirəndən sonra ondan əl çəkmişdi. Rayonağası əl çəksə də, rəhmətlik əsəbilik və mənəvi sarsıntıdan şəkərin cənginə keçmişdi…

***

Yolboyu hava açıq, hətta bəzi yerlərdə günəşli olsa da, Qazaxda çiskindi… Sazaq olmasa da, qəbirsanlığın xoflu sükutu torpağa işləyən bel səsləri kimi iliyimə işlədi. Çiskində qulağa dəyən yeganə səs torpağı kürüyən kişilərin hənirtisiydi. Başımı qaldırıb ətrafıma boylandım. Camaatın başının üstündən uzaqlara – çənli dağlara baxdım. Gözümlə axtardığımı tapanda, azca toxtadım. Göyəzən burdan görsənir…

***

Deyəsən, atamın o zaman nə üçün kövrəldiyini hiss eləməyə başlayıram… Köç yaxınlaşır…

Epiloq

Yolumuz yenə Qazağadı… Bibioğlunu ziyarətə gedirik. Ruhu şad olsun! Görün bir Ruhanini necə çalırdı!