İstanbul axşam saat 9 olduğunu indi tava, qazan səslərindən bilir. Taksim meydanından çəkilmiş etirazçılar həmrəylik nümayişinin başqa formasını seçiblər: hərə öz evinin pəncərəsinin önünə çıxıb eyni vaxtda tava-qazan dibi döyəcləyir.
İlk vaxtlar etiraz həm məzmununa («Gezi parkından əlinizi çəkin!»), həm də yerinə görə (Taksim meydanı) lokal xarakter daşıyırdı. Onun məcrasından çıxmasında baş nazir Ərdoğanın rolu böyük oldu: güc işlətdi — başqa şəhərlər də coşdu, siyasi şüarlar («İstefa!») qaldırıldı; mitinqçiləri «marginallar» (sosial status mənasında: həddini aşanlar, avaralar) adlandırdı — sənətçilər, ictimai fiqurlar ön cərgəyə çıxdılar; «çapulcular» (yəni, soyğunçular) dedi — «Mən hər gün çapulcuyam» plakatları paytaxtı bürüdü, İnternetdə «Çapulcu TV» yayıma girdi, Türkiyənin məşhur müğənniləri «Çapulcuların marşı»nı ifa etməyə başladılar.
Türkiyə hakim dairələrinin bu gün ən çox çalışdıqları iş kütlənin ehtirasını yatırmaq, qarşıdurmanın dərinləşməsinə yol verməməkdir. Ən tez-tez təkrarladıqları fikir isə bu qarşıdurmanın yaradılmasında və kəskinləşməsində kənar qüvvələrin, Türkiyənin xeyrini istəməyən dairələrin maraqlı olmasıdır. Əlbəttə, belə qüvvələr var və onların canfəşanlığı şübhəsizdir. Amma cəmiyyətin içindən gələn bir etirazın, narahatçılığın olduğunu da inkar etmək nə dərəcədə düzgündür? Ankarada, İzmirdə, Adanada, onlarla başqa şəhərlərdə ki, Gezi parkı yoxdur! Əvəzində bənzər problemlər, eyni əndişələr var. İllərlə enerji toplayan xalq narazılığı dalğası özünəvurğunluq mərəzinə yoluxmuş rəhbərin sərt saymamazlıq qayasına çırpınanda belə kükrəyir! Prezident Gül bunu görür, səlahiyyətləri və məsuliyyəti ondan da böyük olan baş nazir Ərdoğansa hələ də görməməzliyə vurur.
Türkiyə hadisələri göstərir ki, ölkənin iqtisadi inkişafının təminatı, beynəlxalq nüfuzunun artması hələ rəhbər üçün günahsızlıq indulgensiyası deyil. Cəmiyyət, onun çeşid-çeşid azlıqlara bölünmüş, birləşəndə isə çoxluq təşkil edən hissəsi səsinin eşidilməsini, hüquqlarının tapdanmamasını istəyir. Ərdoğanın imkanı var idi ki, gördüyü işlərlə adını Türkiyənin tarixinə, ən azı, Turqut Ozal qədər parlaq hərflərlə həkk etsin. Mənə elə gəlir ki, ölkənin 25-ci baş naziri Recep Tayyib Erdoğan «Gezi krizi»ndə tutduğu mövqeyi, davranışı və etirazçılar barədə işlətdiyi ifadələrlə bu imkanı əldən verdi.
Başqa dövlətlərin rəhbərlərinin başına ağıl qoyan, Afrika və Ön Asiya ölkələrinin liderlərini xalqla münasibətlərini düzgün qurmağa, narazıların istəklərinə diqqət yetirməyə çağıran türk başbakanının verdiyi məsləhətləri indi «həmkarları» onun özünə qaytarırlar. Nə yaxşı ki, Türkiyənin demokratik ənənələri var və bu ənənələr «ərəb baharının» soyuq küləklərinin qarşısını sipər kimi kəsə bilir!
Ərdoğan küçədəki mitinqləri 24 saat içərisində dağıtmaq əzmində olduğunu göstərir. Əslində o, bu nümayişləri bir saata da dağıda bilər. Amma bunun üçün xaqla, hətta onun, öz ifadəsi ilə desək, «sidik kokuyan» hissəsi ilə də başqa dildə danışmaq lazımdır.
Görünür, hakimiyyət koridorlarının havasında həqiqətən hansısa ekzotik bir virus var. Bu havayla çox nəfəs alanda (bir qayda olaraq, on ildən artıq) virus aktivləşir və daim adamın qulaqlarına millətin alqış səsləri gəlir. Heç lider özü də hiss etmir ki, bu səslər nə zaman TAVA ÇALAN XALQ ORKESTRİNİN sədaları ilə əvəzlənir.
[email protected]