Azərbaycan Mətbuat Şurasının monitorinq qrupu martın 10-da Fəvvarələr meydanındakı əsgər ölümlərinə qarşı keçirilən icazəsiz aksiya zamanı jurnalistlərin bəzilərinin peşə fəaliyyətinə uyğun olmayan hərəkətlər etdiyini bildirir. Qeyd etmək lazımdır ki, həmin qrupa Daxili İşlər Nazirliyi əməkdaşları da daxil imiş. MŞ və DİN mütəxəssislərindən ibarət bu qrupun bildirdiyinə görə, jurnalistlər, təbii ki, hamısı yox, əyinlərinə «Press» yazılı xüsusi gödəkçə geymələri azmış kimi, hələ bir etirazçıların arasına da soxularaq öz işlərindən başqa nə ilə desəniz məşğul imişlər. Bütün bunlar Qrupa belə bir nəticəyə gəlməyə əsas verib ki, onların hərəkətləri jurnalistika prinsipləriylə daban-dabana ziddir, çünki jurnalistin əsas vəzifəsi hadisələri doğru, dürüst və tərəfsiz işıqlandırmaqdır.
Bir sözlə, köhnə hamam, köhnə tas. Jurnalistlərin gerçək və bəzən də amansız həyat həqiqətlərini işıqlandırarkən hadisələrin tam ortasına düşəndə necə hərəkət etməli olduqları həmişə müzakirə mövzusu olub və zənnimcə, gələcəkdə də elə belə qalacaq. Hərənin bir fikri var. Məsələn, Milli Qəhrəman, mərhum həmkarımız Çingiz Mustafayevin Xocalı qırğınından çəkdiyi kadrlar. Dəhşətli və insanın qanını damarlarında donduran səhnədir. Və… Çingiz ağlayır, çünki o, jurnalist olmaqla və həmin məqamda peşə borcunu yerinə yetirməklə yanaşı həm də bir insandır, özü də ilk növbədə insan və yalnız sonra jurnalistdir. Əslində, sırf peşə baxımından onun ağlamamalı olduğunu da demək olar. Amma necə deyəsən? Bu, mümkündürmü?!
Yaxşı yadımdadı, 2003-cü ilin prezident seçkilərindən sonrakı hadisələr zamanı jurnalistlərin döyülməsinə onların guya etirazçıların arasında olmaları və asayiş keşikçilərinə fəal müqavimət göstərmələri ilə bəraət qazandırırdılar. Həmkarlarımdan kiminsə döyülməmək üçün özünü fəal şəkildə müdafiə etdiyini istisna etmirəm, hətta müsahibələrimdən birində demişdim ki, jurnalist aksiya zamanı əlinə daş alan məqamdan toxunulmazlığını itirir. Amma nəzəri cəhətdən, söylədiklərim nə qədər düzgün səslənsə də, bir o qədər də gerçəklikdən uzaqdı. Bir var rahat yerdə oturub «dahiyanə» fikirlər yürüdəsən, bir də var başını yarandan sonra jurnalist olduğunu unutmayasan. Lap elə həmkarım və dostum Arif Əliyev kimi — etirazçılar kəsəklə vurub başını yarmışdılar, polis də tutub təcridxanaya salmışdı ki, etirazçısan. Di gəl bundan sonra etiraz etmə, görüm necə edirsən?!
Fikrimi 1994-cü ildə beynəlxalq miqyasda ən ali jurnalist mükafatı — Pulitser mükafatı almış cənubi afrikalı fotomüxbir Kevin Karterin yaşadıqlarını nəzərinizə çatdırmaqla bitirmək istəyirəm. Kevin Karter o zamanlar məşhur olan və özlərini «Bang-bang team» adlandıran fotomüxbir qrupunun üzvü olaraq dünyanın ən qaynar və təhlükəli nöqtələrində çalışıb. Həmin qrupdan bir neçə jurnalist Pulitser mükafatına layiq görülmüşdü. K.Karter 1993-cü il Sudan hadisələrini işıqlandırarkən təsadüfən dəhşətli bir səhnənin — acından ölməkdə olan qızcığazın və onun böyrünü kəsdirib qurbanının nə vaxt canını tapşıracağını gözləyən iri bir quzğunun fotosunu çəkmişdi. Şəkil daha təsirli və keyfiyyətli alınsın deyə, Kevin bir xeyli uyğun rakurs seçmiş və nəhayət quzğunun 10 metrlikdən, biçarə uşağı didməyə başlamasından azca əvvəl şəklini çəkmişdi. Qızcığazı quzğunun dimdiyindən son anda qurtarsa da, həmin jurnalist işinə görə Pulitser almış Kevin Karteri ictimaiyyət ellikcə mənəviyyatsızlıqda ittiham etmişdi. Hərçənd onun bu işini «The New-York Times» kimi dünyamiqyaslı bir nəşr öz səhifələrində yaymışdı.
Maraqlıdır, görəsən, Mətbuat Şurası və Daxili İşlər Nazirliyinin birgə monitorinq qrupu Kevin Karterin bu davranışını necə qiymətləndirərdi? Ona öz peşə borcunu doğru-dürüst və ən əsası tərəfsiz yerinə yetirdiyinə görə haqq qazandırardı, yoxsa insan olduğunu unudub da uşağın vəhşi quzğunun şikarına çevrilməsinə mane olmamaqda günahlandırardı?
Ümumiyyətlə, Karter həmin məqamda nə düşünür və hansı hissləri keçirirmiş? O, yəqin ki, seçim qarşısındaymış, ya Pulitser və dünya şöhrəti, ya da heç nə, ya peşə borcunu yerinə yetirmək, ya da insan həyatını xilas etmək… Hər halda həmin gün Karterinki gətirmişdi — həm pulitserlik foto çəkmişdi, həm də son anda quzğunu uşağı öldürməyə qoymamışdı. Qısası, nə şiş yanmışdı, nə kabab. Amma həmişə belə olmur axı!
Elə Karterin sonrakı aqibəti də bunu təsdiqləyir. O, 1994-cü ildəcə, Pulitserin tam keyfini çəkməmiş yağdırılan tənələr, peşəsiylə bağlı üzləşdiyi dəhşətli hadisələr, gözünün qabağındaca, qarşısını ala bilmədiyi və bir jurnalist kimi lentə almalı olduğu törədilən vəhşi qətllər və ən nəhayət, maddi sıxıntılar ucbatından 33 yaşındaykən intihar edir.
İndi buna necə qiymət verəsən, əziz oxucu?!
[email protected]

Aynanın yeni köşə rubrikasından.