İdarəçilik sənətinin bütün gücü ləyaqətli olmaq istedadı ilə bağlıdır. (T.Ceferson)

Rəhbərlər qocalığına, yaxud cavanlığına görə deyil, ağıllı və ya sarsaq olmalarına görə fərqlənirlər. (Mao Tsedun)

Gürcülərin qürurlu xalq olması haqqında söhbətlər təzə deyil. Tarix boyu ən böhranlı anlarda, milli qüruru bu xalqın dadına yetib, onu əsrlərdən-əsrlərə adladaraq bu günədək gətirib. Gürcülərin zaman-zaman Şərq və Şimal hökmdarlarının əsarətinə düşdüyü, ərazilərinin tar-mar edilib-yandırıldığı, kütləvi şəkildə əzildiyi dövrlər çox olub, amma milli qürurlarını itirdikləri olmayıb. Son yüz ildə tarixin çətin sınaqları ilə üzləşən məmləkətdə bu nüans daha aydın görünür.
Sovet hökuməti qurulanda kommunist ideoloqları gürcülərin milli qürur duyğusunun yüksək olmasına istinad edirdilər. SSRİ-ni dağıtmaq istəyən Qərb ideoloqları da qürurlu bir millət kimi gürcülərin sovet əsarətində necə yaşamasına açıq işarələr vururdular. Xarici radiostansiyalar bu incə nüansı şişirdərək gürcüləri bolşevik istilasına qarşı çıxmağa, «xalqlar həbsxanası»ndan qurtulmağa çağırır, qürurlu və mübariz olmalarını tez-tez vurğulayır, bu keyfiyyətlərinə görə onları şotlandlarla müqayisə edirdilər.
* * *
Lüğətdə qürur anlayışı məğrurluq, iftixar, yüksək mənlik hissi kimi izah edilir. Düzdür, bu sözün təkəbbür, lovğalıq, özünü yuxarı tutma kimi çalarları da vardır, amma bizim ikinci izahla işimiz yoxdur, burada əsas məqam məğrurluq və mənlik hissidir. Dünyada millətləri tanıdan və səciyyələndirən, məhz, bu məqamdır, məğrur adamlar sürünməyi, yaltaqlanmağı, ləyaqətsiz yaşamağı ar bildiyi kimi, məğrur və qürurlu xalqlar da zalıma baş əyməyi, zülm altında inləməyi özlərinə rəva görmürlər. Məhz, bu cəhəti nəzərdə tutan görkəmli publisist Əhməd Ağaoğlu hələ ötən əsrin əvvəllərində «nədən İngiltərə Hollandiyanı tutmayıb gedib özündən qat-qat böyük Hindistanı müstəmləkə etmişdi, nədən Fransa Belçikanı, yaxud İsveçrəni tutmayıb?» sualına belə cavab verirdi:»çünki bilirlər ki, bu ölkələr sümük olub boğazlarında qalacaq, Hindistan, Hindi-Çin isə yox!». Bu mənada indi Gürcüstan da onu udmaq istəyən Rusiyanın boğazında sümük kimi qalıb. Həmin sümüyü Moskvanın boğazına millətçi Z.Qamsaxurdiya atmışdı, demokrat M.Saakaşvili isə onu bir az da böyüdüb haçalandırdı. Həm Qamsaxurdiya, həm də Saakaşvili öz sərt addımlarında bir şeyə istinad edirdilər: gürcülərin milli qüruruna!
2006-cı ilin mayında Avropa parlamentinin iclas salonunda M.Sakaşvilinin çıxışını dinlədim. Bir az emosional, amma məntiqli və ağıllı nitq söylədi. «Məşhur» Jirinovski başda olmaqla rus deputatlarının mənasız reprikalarla, avropalıların isə coşqu ilə qarşıladığı bu çıxışını Sakaşvili milli qürur məsələsi üzərində qurmuşdu. Bu fikri dönə-dönə vurğulayırdı ki, milli qürur gürcülər üçün gələcəyə inam və tərəqqi mənbəyidir, xalqı demokratiyaya aparan da bu ilahi enerjidir. Məhz, bu qürur sayəsində ölkə Rusiyanın pəncəsindən qurtulmağa, ölkədə rüşvəti və korrupsiyanı dayandırmağa, üzünü tam Qərbə tutmağa, NATO ilə sıx əməkdaşlığa nail olub…
Amerikada təhsil alıb, elə orada da çalışan Mixail Saakaşvili 1995-ci ildə Gürcüstanın keçmiş prezidenti Eduard Şevarnadze ilə görüşür. Bu görüş onun həyatını dəyişir. Həmin ildə vətəninə qayıdır və Gürcüstan parlamentinin deputatı seçilir. 2000-ci ildə E. Şevarnadze onu ölkənin Ədliyyə naziri təyin edir. Qısa müddətdə məhkumların həbsxanalardan kütləvi qaçışı problemini yoluna qoyur. Gürcüstanda yerləşən bütün həbsxanaları təmir etməklə və məhkumlara xüsusi şərait yaratmaqla həbsxana həyatında inqilab etməyə nail olur. Tezliklə rüşvətxorluqla mübarizəyə başlayır. Bu şiddətli mübarizəyə görə tənqidlərlə qarşılaşdığı üçün nazir postundan istefa verir. Amma siyasətdən tamamilə uzaqlaşmır.
Bir müddət sonra «Milli hərəkat» partiyasını yaradır, qısa müddətdə onu bütün Gürcüstanda populyarlaşdırır. 2003-cü ildə parlament seçkilərində məğlubiyyətindən sonra Saakaşvili və tərəfdarları əllərində qızılgül Tiflis küçələrində mitinqlərə başlayırlar. Dinc inqilab taktikası ona böyük uğur gətirir, proseslər Gürcüstanda böyük dəyişikliklərlə, o cümlədən, Şevarnadzenin hakimiyyətdən getməsi ilə yadda qalır. Həmin dəyişikliklərdən düz bir il sonra keçirilən prezident seçkilərində M.Saakaşvili parlaq qələbə qazanır. Beləliklə, Azərbaycanın Avropaya əsas çıxış qapısı olan dost Gürcüstanın yeni tarixi başlanır. Bu dəfə gürcü qüruru demokratiya və müstəqilliyin möhkəmləndirilməsinə xidmət etməyə başlayır.
Təbii ki, milli qürur fərdlərin qürurundan formalaşır. Cəmiyyət və onu idarə edənlər bu qüruru şəxsiyyətin mahiyyətinə aid kriteriya hesab etdikdə milli qürur anlayışı ictimai məna kəsb edir. Belə də ortaya fəal vətəndaş cəmiyyəti çıxır. Yox, əgər sözdə milli qürurdan danışıb, əməldə bu qüruru yalan, rüşvət, korrupsiya və saxtakarlıq içində boğursansa, onda cəmiyyət deyil, yaltaq, qorxaq və amorf insanların toplusu ilə üz-üzə qalırsan. Bu baxımdan M.Saakaşvilinin Gürcüstan cəmiyyətini irəli apardığını danmaq olmaz.
Hələ neçə-neçə il əvvəl Tiflisdə ATƏT-in media azadlığı konfransında idik. Onda Rusiyanın Abxaziya və Cənubi Osetiyanı açıq işğal etməsindən 3-4 ay keçirdi, amma gürcü həmkarlarımız nikbin idi. Ölkə parlamentinin 28 yaşlı deputat xanımının çıxışına isə biganə qalmaq mümkün deyildi:»Biz ərazilərimizi müvəqqəti itirmişik, amma xoşbəxtlikdən qürurumuzu saxlayırıq. Bu qürur bizə diktə edir ki, ölkədə demokratiyanı və söz azadlığını genişləndirək. Gürcüstanın gələcək təhlükələrdən qorunmasının, cəmiyyətin inkişafının və problemlərinin həlli demokratiyanın genişləndirilməsindədir».
* * *
İnqilablar həmişə öz övladlarını yeyir. Sakaşvilinin də siyasi taleyi bu baxımdan istisna deyil. Həm də bütün başlanğıcların həmişə bir sonu olur, amma əsas məsələ sənin sükan arxasında ikən nəyə nail olmağındadır. Belədə M.Saakaşvilinin uduşları çoxdur. Əlbəttə, o, ideal lider deyil, xüsusən impulsivliyi və diktaturaya meylli olması onun parlaqlığına ləkə salır, zatən, Gürcüstanın indiki durumunda, Şimaldan gələn təhlükələr fonunda başqa cür olmaq da çətindir. Amma elədikləri bunu deməyə əsas verir ki, Sakaşvilidən narazılıqlar da, onun buraxdığı səhvlər də tarixin nəhəng addımlarının ləpirləri altında silinib gedəcək. Ölkənin tarixi yaddaşında o, parlaq siyasi lider, xalqın böyük əksəriyyətinin istəyi ilə hakimiyyətə gəlmiş islahatçı dövlət başçısı, ciddi siyasi reformalar aparmış prezident, «qızılgül» inqilabının xoş rayihəsini bölgəyə yayan və dünya liderlərinin diqqətini Cənubi Qafqaza yönəldən siyasətçi, «mən almadığım üçün heç kim rüşvət almır» deyərək rüşvəti və korrupsiya sistemini dağıtmış siyasi cəngavər kimi qalacaq. Güman etməyə əsas var ki, onu, həm də gürcü milli qürurunun daşıyıcısı kimi xatırlayacaqlar…
Bu günlərdə Azərbaycan parlamenti Moskvada soydaşlarımıza qarşı Rusiya millətçilərinin törətdiklərini narahatlıqla müzakirə etdi. Həmin iclas haqqında hesabatı qəzetlərdən biri bu sərlövhə ilə vermişdi:»Moskva hadisələri millət vəkillərinin də qüruruna toxunub». Qəzetdən adamın üzünə gülən sərlövhəni bir də ucadan oxudum, xoşuma gəldi, qürur sözü dilimizdə necə də poetik səslənirmiş…
[email protected]