Rusiya paytaxtının küçələrində, məmləkətin rəsmi kabinetlərində, ekranlarda və qəzet səhifələrində yeni millətçilik dalğası şahə qalxmaqdadır. Səbəb böyük meqapolislərə xas olan gündəlik kriminal xəbərlərdən birinə millətçilik rəngi yaxılmasıdır. Onsuz da Moskvada Allahın hər verən günü gah soyuq, gah da odlu silahın işlədildiyi kütləvi davalar olur. Kriminal qrupların da qoşulduğu belə davalarda hər gün neçə-neçə adamın həyatını itirməsi barədə cinayət xronikasında acı xəbərlər yayılır. Amma bu dəfə nədənsə cinayəti törədənin milli mənsubiyyəti önə çəkilib. Elə bu səbəbdəndir ki, indi təkcə qeyri-rusların kompakt yaşayıb çalışdıqları məhəllə və ticarət obyektlərində «qaralar» və «qafqazlılar» ovu başlanmayıb, həm də şüurlarda, xüsusən rəsmi qurumların davranışlarında həzin millətçilik avazı duyulur. Rusiyanın bəzi mətbuat orqanları və televiziyaları hansısa azərbaycanlının atdığı yaramaz addımı kriminal hadisə kontekstindən çıxararaq, onu az qala millətlərarası qarşıdurma elementinə, iki ölkə arasında insidentə, hətta geosiyasi problemin elementinə çevirməyə cəhd edir.
Bəs əslində nə baş verir? Nəyə görə Rusiyanın daxili-siyasi problemlərinin artdığı, Moskvanın xarici siyasətdə uğursuzluqlara düçar olduğu bir vaxtda ölkə paytaxtında millətçilik vulkanı püskürür? Nədən cinayətdə şübhəli bilinən bir gənc nümayişkaranə şəkildə daxili işlər nazirinin otağına gətirilir? Bu, gücün nümayişi, ağlın kəmliyi, yoxsa ağıldankəmləri sakitləşdirmək üçün bəsit bir gedişdir? Bəlkə gündəlik kriminal hadisədən isterik şou düzəltməyin daha uzağa gedən başqa niyyətləri vardır? Bütün hallarda son olaylar Rusiya ictimai düşüncəsində millətçilik zəhərinin xeyli dərinə işlədiyini göstərir.
Təbii ki, millətçilik bir sosial xəstəlik kimi demokratiyadan uzaq düşmüş bütün geridəqalmış cəmiyyətlərdə var və zaman-zaman bu xəstəlik şiddətlənə bilir. Digər tərəfdən, millətçilik insan təbiətinə xas olan bir şeydir, əgər mövcud siyasi rejim ona xüsusi məqsədlə dəstək verirsə, onda millətçilik qarşısıalınmaz təhlükəyə çevrilir. Hər şeydən belə görünür ki, indi Rusiyada gedən iyrənc olaylarda fəallıq göstərən millətçilərin Putin hökumətindən dəstəyi vardır. Bunu mən demirəm, Rusiyanın tanınmış şair və publisisti Dmitri Bıkov deyir. Millətçiliyə qarşı indiki mübarizəni səmərəsiz sayan vicdanlı bir vətəndaş kimi D.Bıkov rus qəzetlərinin birində yazır ki, keçmiş kommunist Rusiyasında baş qaldıran millətçilik meyilləri ölkə ziyalılarını, xüsusilə jurnalistləri xeyli narahat etsə də, ölkədə «miqrantlara qarşı aqressiyanın arxasında az qala həmişə dövlət dayanır. Özü də bu məsələdə dövlətlə müxalifət həmişə həmfikir olur: həm müxalif, həm federal siyasətçilər o dəqiqə paltarlarının qolundan əsas kozırı — qeyri-qanuni miqrasiyanı çıxarıb üzümüzə çırpırlar».
Rusiyanın iri şəhərlərində, o cümlədən Moskvada millətçiliyin tüğyan etməsi birinci dəfə deyil. Amma bu payız hadisələrin bir qədər kəskin xarakter alması Rusiyanın özündə bir çox adamları belə bir qənaətə gətirmişdir ki, «görünür, cəmiyyət elə xəstədir ki, sabitlik yaratmaq görüntüsü altında millətçiliyə əl atırlar». Məhz bu məqamı nəzərdə tutan Bıkov hesab edir ki, indi Rusiyada millətçiliklə mübarizə aparmaq orqanizmin yoluxduğu sifilisi yox, onun əlamətlərindən biri olan qızartılı səpkiləri müalicə etmək kimidir. Bu, o deməkdir ki, ölkədə xəstəliyi törədən səbəblərlə yox, onun əlamətləri ilə mübarizə aparırlar.
İstər-istəməz bir sual üzərində də düşünmək lazım gəlir:ümumiyyətlə, Rusiya və ona bənzər ölkələrdə millətçilik xəstəliyi nədən qaynaqlanır. Öz ölkəsinə münasibətdə D.Bıkov bu sualın cavabını sərrast verir:»rus cəmiyyətinin yoluxduğu sifilis» — mədəni siyasətin yoxluğu, ictimai müzakirələrə qoyulmuş qadağalar, azad fikrin boğulması və ideologiya qarşısında panik qorxudur». Rus publisistinin fikirləri ilə razılaşmamaq olmur: azadlığın boğulması həmişə enerjini başqa məcraya yönəldir, bu enerji isə həmişə dağıdıcı olur. Bu gün Rusiyanı sınağa çəkən məhz həmin dağıdıcı enerjidir.
[email protected]