Pyatiqorsk

Avqustun ikinci yarısından sonra iki həftə Rusiyada — Stavropol diyarının Mineral sularında dincəlmək imkanı yarandığına hələ də inana bilmirəm. Amma sən demə, Tanrının rəhmi böyük olanda bəndələrin də bəxtinə gün doğur. Odur ki, imkandan bəhrələnib bir vaxtlar tələm-tələsik, ayaqüstü olduğum yerləri əməlli-başlı gəzə bildim. Yesentuki, Kislovodsk, Jeleznovodsk, Nalçik kimi füsunkar mənzərələri və bənzərsiz mineral suları olan yerləri gəzib dolaşmaq avqustun bu cırhacırında adama ayrıca zövq verir. Dayanacağım yer isə Pyatiqorsk şəhəri idi…
Bu ərazilərin bir qismi tarixən Osmanlı türklərinin ixtiyarında olub, lakin rusların XVIII əsrdən başlayan dirçəlişi və Cənuba doğru işğalçı yürüşləri 250 ildir ki, buraları Rusiya torpağına çevirib. Bənzərsiz təbiəti, hər addımda qaynayan mineral bulaqları, xüsusən narzan suları hər il buraya milyonlarla insanı çəkib gətirir. Tanrının bu yerlərdən əsirgəmədiyi bənzərsiz təbiət, təmiz hava və möcüzəli su hər il ümidlə buraya üz tutan minlərlə insana şəfa bəxş edir.
Pyatiqorsk bir az fərqli şəhərdir, tamamən dağlarla əhatə olunub. Hər səhər çıxan günəşin parlaq şəfəqləri uca Elbrus dağının qarlı zirvəsində bərq vurur. Şəhərin havası xüsusən Bakı ilə müqayisədə ağlagəlməz dərəcədə təmizdir, daim səhər şehinin ətri duyulur. Üz-gözündən kasıblıq yağsa da, şəhərin hər nöqtəsində yüksək memarlıq zövqü duyulur, küçələr tozsuzdur, tamamilə yaşıllıqlar içində itib-batıb. Burada insanlar çox qonaqpərvər, gülərüz və istiqanlıdırlar.
Çox adam Pyatiqorsku Lermontovun şəhəri hesab edir. Çünki rus poeziyasının parlaq günəşi məhz bu şəhərdə qürub edib. «Puşkinə atılmış güllə səsinə oyanan» dahi (V.Belinski) rus şairi Yuri Lermontov kəskin şeirləri ilə çarın qəzəbinə düçar olduqdan sonra paytaxtdan Şimali Qafqaza sürgün olunub. Bir müddət burada qulluq edib və 1741-ci ilin iyulunda Pyatiqorskdakı məşhur Maşuk dağının ətəyində dueldə öldürülüb. İndi həmin duel yerində böyük şairin şərəfinə hüznlü bir abidə ucalır. Bura şəhər sakinlərinin və qonaqların ən çox baş çəkdikləri yerdir. Yerli sakinlər Lermontovun nakam taleyi haqqında danışmağı sevirlər. Çoxları onun şeirlərini əzbərdən deyir, şəhər mağazalarında və küçə ticarətində rəflərin üzərində həmişə Lermontovun kitabları satılır.
* * *
Pyatiqorskda olduğum müddətdə iki vacib hadisə yaddaşımda ilişib qaldı. Həmin günlərdə Rusiyanın baş naziri Dmitri Medvedev Şimali Qafqaz gənclərinin «Maşuk-2013» ənənəvi forumunda iştirak edirdi. İkincisi isə Azərbaycanın böyük dostu, rusiyalı tarixçi-alim Rudolf İvanov Azərbaycan tarixi ilə bağlı yeni kitabını Pyatiqorsk oxucularına təqdim edirdi.
Medvedevin Maşuk dağının ətəyindəki düşərgədə gənclərlə görüşünü müşahidə etmək imkanım oldu. Haysız-küysüz, ajiotajsız və səmimi bir toplantı-görüş idi. Yaş və görünüşcə əhatəsinə düşdüyü gənclərdən çox az fərqlənən baş nazir səmimiyyəti, hazırcavablığı, yumor hissi və intellekti ilə yadımda qaldı. Görüşdən qabaq ayrı-ayrı çadırlarda göstərilən müxtəlif dərnəklərlə tanış olan baş nazirlə «Şən və hazırcavablar klubu»nun üzvləri arasında maraqlı sual-cavab eşitdim:
— Cənab baş nazir, Sizi parodiya edəndə incimirsiniz ki?
ŞHK-nın xatakar üzvləri Medvedevdən bunu az qala xorla soruşdular.
— Yox, nə danışırsınız, sevirəm belə şeyləri, xüsusən parodiya personajı dəqiq ifadə edəndə mənə çox ləzzət verir. Belə parodiyalar olmasa, həyatımız çox cansıxıcı keçər, — deyə Medvedev hamıyla bərabər şaqqanaq çəkib güldü.
Rusiya hökumətinin sədri gənclərlə görüşə tək gəlməmişdi. Onun sosial məsələlər üzrə, səhiyyə və təhsil üzrə müavinləri, eləcə də ölkənin elm və təhsil naziri, gənclər komitəsinin sədri və başqaları da forumun qonağı idi. Açıq havada və çox sərbəst şəraitdə keçən söhbətdə Rusiya gənclərinin ən ağır problemləri dilə gətirildi. Sosial problemlər, əmək haqlarının artırılması, gənclərin işlə təmin olunması, təhsilin bugünkü vəziyyəti, hökumətin fəaliyyətindəki nöqsanlar və s. barədə açıq söhbətlər getdi. Baş nazirin gənclərin suallarına məntiqlə, ağıl, hövsələ ilə cavab verməsi, arada yumora da əl atması hər kəsi razı salırdı.
***
Pyatiqorskun bir özəlliyi də var: burada müxtəlif millətlərin və müxtəlif dinlərin (əsasən, xristian və müsəlmanlar) təmsilçiləri sovet dövründə olduğu kimi problemsiz yaşayırlar. Bəli, düz bildiniz, şəhərdə ermənilərin sayca çox olması da nəzərdən qaçmır. Əyləşdiyiniz hər 3-4 taksidən birinin sürücüsünün erməni çıxacağına heç şübhəniz olmasın. Bakıdan getmiş ermənilər də burada az deyil. Bir azərbaycanlı görən kimi onların dərdləri açılır. Qarabağ separatçılarını lənətləyir, indiki Ermənistanın siyasi elitasını və Yerevanın bölgədəki siyasətini təhqir etməkdən çəkinmirlər. Çoxları bunu təkcə bizlərə xoş gəlməsi üçün deyil, həyatları pozulduğu üçün, yanaraq deyirlər. Bakı haqqında, onun yenidən qurulub dəyişilməsi, regionda böyük bir mərkəzə çevrilməsindən də həsədlə danışırlar.
Əlbəttə, ermənilər təkcə taksi sürmür, həm də şəhərin iri müəssisələrində, ticarət obyektlərində, səhiyyə ocaqlarında, media sahəsində və banklarda aparıcı mövqe tuturlar. Bax belə bir şəhərdə Azərbaycanın böyük dostu tarixçi-alim, yazıçı, Beynəlxalq İnformasiyalaşdırma Akademiyasının həqiqi üzvü, professor Rudolf İvanovun Azərbaycan tarixinə dair kitabını təqdim etməsinin xüsusi mənası var idi. Şəhərin M.Qorki adına mərkəzi kitabxanasında təqdimatı keçirilən «Azərbaycan gerçəkliyi, Rusiya faktoru və İran motivləri» kitabı, şübhəsiz ki, böyük marağa səbəb oldu. Qırxdan çox kitabın müəllifi olan R.İvanov Azərbaycanın dünəni və bu günü ilə bağlı maraqlı fakt və hadisələr söyləyərək toplaşanları heyrətləndirə bilirdi. Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı olan müəllif Azərbaycan xalqının faşizm üzərində qələbəyə xidmətindən ayrıca söz açdı. Xüsusən qələbənin qazanılmasında Bakı neftinin rolunu konkret faktlarla izah etdi. 416-cı Taqanroq diviziyasının hərbi şücaətindən də bəhs edən müəllif zala toplaşanların ürəyində bir Azərbaycan sevgisi alovlandırırdı. Görüşdən sonra adamların gözlərində oynayan işığı və marağı sezmək mənim üçün hədsiz xoş idi. İsti avqust günlərində və qərib yerdə bu mənzərə adamda tamamilə başqa bir ovqat yaradır, onu fərəhləndirirdi…
[email protected]