Türkiyənin «Göktürk-1» uydusunda yaşadığı tuhaflıkları, ilk dəfə duyduğu bilgiləri, detalları gündəmə gətirməyə davam edəlim. «Göktürk-1″in amacı coğrafi sınırlama olmaksızın dünya üzərində hər hansı bir bölgəsindən istihbarat amaçlı yüksək çözünürlüklü görüntü əldə etmək. Əlavə olaraq da Türkiyənin ehtiyac duyduğu orman alanlarının kontrolu, kaçak yapılaşmanın təqibi, doğal afet sonrası ən qısa sürədə hasar tespiti, ürün rekolte tespiti, coğrafi xəritə verilərinin üretilmesi kimi bir çox sivil fəaliyyət alanında da görüntü ehtiyacını gidermekti.
«Göktürk-1» ihale aşamasında ciddi problemlər yaşadı. Uzatmalar nəticəsində Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM), arkasına Türkiyənin ihaleye girməməsi üçün erməni məsələsindən dolayı embarqo qoyduğu Fransanın dəstəyini alan İtalyan Telespazio ilə anlaşma imzaladı. (İtalyan Telespazio S.p.A. yüzdə 67 və Fransız Thales Group yüzdə 33 hissəylə ortaqlar.) İtalyanlar beləliklə ilk dəfə bir uyduyu həyata geçirəcəkləri üçün mutlu oldular. Bu səbəblə 13 iyul 2009 tarixində imza atdıqları anlaşma onlar üçün önəmlidir. Türkiyə üçünsə adeta İsrailin ürün tədarükündə problem yaratması, optik verməməsi kimi nədənlərsə kabus günlərin başlanğıcıdır. Telespazio həm uydu konusunda acemi, həm tədarükdə hazırlıqsız olunca proje uzadı durdu. Göktürklərdən ikincisinin birincisinden öncə fırlatılmasıyla da tartışmalar başladı.
«Göktürk-2» Uydusu, TÜBİTAK kaynaklarıyla gerçəkləşdirilən ilk milli yer gözlem uydusu, TÜBİTAK — TAI ortaqlığıyla türk mühəndislərinin bacarıqlarıyla həyata geçirildi. Milliliyi isə türk mühəndislərimizin tasarım olmasından irəli gəlirdi. Optiyinin Güney Kore mənşəli olmasından deyil. Tasarım milli olduqdan sonra uyduya nə qoyacağınıza sizin qərar verməniz o ürünü milli yapar. «Göktürk-2», bu hazırlıq aşamasından sonra «Aralık 2012″də fırlatılınca, müxalifət partiyalarının ağlına bunun birincisinin də olduğu gəlmirdi, o qədər.
Halbuki ihaleyi qazanan Telespazionun bu tartışmalı başarısında, ən önəmli etken alt yapısı və ilk dəfə uydu yapmaya soyunmada göstərdiyi cəsarəti, yəni təcrübəsizliyi deyildi. «Soyuz» fırlatıcısıydı. Yəni «Göktürk-1» yapıldıqdan sonra fırlatılmasını hesablı kılacak bir amildi. İşdə o faktoru da Savunma Sanayi Müsteşarlığı dəyişdirdi və yerinə Veqa fırlatıcısını devreye soktu. May ayında, dərə keçilərkən yapılan bu at dəyişdirmə işiylə sözləşmənin fırlatma tarafı alt-üst oldu. Soru bu: may ayında SSM bu anlaşmayı nədən imzaladı? Çünki rus «Soyuz»un fırlatma bədəli 40 milyon avro ikən, Fransız Qvineyasındakı fransız Veqada bu rəqəm fırlatma bədəli olaraq 80 milyon avroya çıxarılmış durumda? Nədən əcəba?
Fransızlara erməni məsələsindən dolayı uyğuladığımız embarqonun bədəlinimi ödədik, yoxsa yaşanan sorunların çözümünə katkı saxladıkları üçün ödülləndirdikmi? Ya da bu 40 milyon nerəyə gedəcək? Müxalifət cəbhəsi bunu anlayıb sorana qədər uydu çoxdan fırlatılmış ola bilir. Birilərinin bu məsələni acilən aydınlatması gerekmezmi?
Bakan Ergünün «Göktürk-1″i
Müxalifət partiyalarının, hökumətin yapdığı icraatları, ortaya qoyduğu işləri anlamaqdan çox uzaq olduqlarını dolayısıyla necə müxalifət edəcəklərini şaşırdıklarını dəfələrlə yazdım. Müxalifət partiyaları liderlərinin sözdə eleştirel yaklaşımları, qrup başkan vəkilləri ilə hər şeyə maraqlı millət vəkillərinin TBMM çatısı altında gündəmə gətirdikləri önergelər ortada.
Məsələn, CHP Qrup Başkan vəkili Muharrem İnce, «Göktürk-2″nin 2012-ci ilin dekabrında uzaya fırlatılmasının ardından, 2013-ün aprelində «Göktürk-1″in durumuna ilişkin Başbakan Recep Tayyip Erdoğana yönəltdiyi soru önergesi var. İnce, dərsinə iyi çalışmadan, çalakalem soru önergesi hazırladığı üçün Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün də Başbakan Erdoğan adına eyni kolaylıkla və kolay yoldan bu cavabı vermişdi: «Göktürk-1 2014-cü ilin sonunda uzaya fırlatılacak, toplam maliyeti 261,5 milyon avro olacaq».
Sayın Ergünə sormak istiyorum;»Bu rəqəmə fırlatılmış, fırlatma bədəli də daxilmi? Və ya «Soyuz»dan fransız «İeqa»ya nədən keçdik? Əcəba, erməni məsələsində bir çözülmemi oldu da xəbərimiz yox?».