Diktatorlar heç vaxt öz xalqlarına xoşbəxtlik gətirmirlər, gətirə bilməzlər və heç bunu bacarmazlar da. Çünki onlar qorxunun gücü ilə hakimiyyətləri altında saxladıqları xalqa vətəndaş kimi deyil, müti kütlə, təbəə, nökər kimi baxırlar. Bu amorf kütlə ağılla düşünə, ucadan danışa və heç nəyə etiraz edə bilməz, onun taleyinə yalnız əl çalmaq, dəstəkləmək və gurultulu alqış sədaları altında ikiqat əyilmək yazılıb. Diktatorların qurduğu rejimin mahiyyəti, əzazilliyə söykənən fəlsəfəsi də xalqı xoşbəxt etmək missiyasına ziddir. Belə rejimlər insanların milli və fərdi heysiyyatının öldürülməsi, müqavimət və etiraz anlayışlarının leksikondan çıxarılması hesabına yaşayır.
Hər bir diktaturanın arxasında xalqın hədər gedən illəri, boşa çıxan ümidləri, uğursuz taleyi və yaşanan acınacaqlı ömrün sıxılan enerjisi yatır. Əyləncə sevən diktatorların bəzən oğurluq pullar hesabına yaratdıqları iqtisadi yüksəliş, zahiri dəbdəbə və göz qamaşdıran parıltıları nə xalqı mütilik əzabından, nə də diktatoru tarixin ittihamından xilas edir. Buna canlı misal olan Hitler, Stalin, Franko, Mussolini, Pol-Pot və başqaları çoxdan tarixə gömülüb. İndi növbə onların mənəvi varislərinindir: Səddam Hüseyn, Müəmmar Qəzzafi, Hüsnü Mübarək artıq yeni tarixin yağlı şapalağını yeyiblər. İndi növbə tarixə və dünyaya dirəniş göstərən Bəşər Əsədindir.
Qoca tarixin davranışına qəh-qəhə çəkib güldüyü B. Əsədin diktatura rejimi «ərəb baharı» prosesinin ən amansız dönüşü oldu. Demokratiyaya heç bir dəxli olmayan, sadəcə, xalqların dəyişiklik istəyinin ifadəsi kimi üzə çıxan bu baharın romantik ovqatı indi Suriyada yalnız qan qoxuyur. Bu gün Dəməşq ötən əsrin 50-ci illərindən sonra ərəb ölkələrinin əksəriyyətində SSRİ-nin köməyi ilə çevriliş edərək hakimiyyətə gəlmiş sonuncu hərbi xuntadır. Bu xunta şeyx və krallardan zorla alınmış hakimiyyətin hərbiləşdirilərək xalq üçün daha təhlükəli formaya salınmasının canlı nümunəsidir. Şərqin qanlı diktatorlarından olan atası Hafiz Əsəddən hakimiyyəti pay almış B.Əsəd indi bu qəddar rejimi qorumaq üçün çiyinlərində dayandığı xalqla və bu xalqı müdafiə edən dünya ilə müharibəyə girişib. Təbii ki, Rusiya və İrana arxalanaraq. Görünür, taxt-tac hərisliyi gənc diktatorun reallıq hissini tamamilə korşaldıb.
Hamının bildiyi bir şey var: əli öz xalqının qanına bulaşmış Bəşər Əsəd gec ya tez devriləcək. Amma çoxlarının ürəyindən bir sual da keçir: bəs nəyə görə real gücləri olduğu halda ABŞ və digər iri dövlətlər Suriyaya müdaxilə etmir, diktatorun azğınlığına son qoymurlar? Axı 3 ildir ki, ölkə qan çanağına çevrilib, hər gün günahsız insanlar qətlə yetirilir, ölkə dağılır, yaşayış məskənləri xarabazara çevrilir. Ölüm ayağında olduğunu duyduğundan Əsəd də gündən-günə əzazilləşir, artıq «qırmızı xətt»i keçərək kimyəvi silaha əl atır. BMT-nin, Ərəb ölkələri və Avropanın çaldığı həyəcan təbili niyə böyük gücləri, ilk növbədə ABŞ-ı hərəkətə gətirmir?
Əlbəttə, bu haqlı suallar dünənə qədər həm də bir arzu idi, bu gün artıq Suriya həlqəsi daralmağa, «Əsəd» sindromu çözülməyə başlayır. Proseslərin niyə ləng getməsinin cavabı isə, təbii ki, regionda gedən hərbi-siyasi proseslər və dünya güclərinin maraqlarının uzlaşmaması ilə bağlıdır. Xüsusən İran, Rusiya və Çinin B.Əsəd rejimini dəstəkləməsi, qonşu ölkələrin isə Suriya müxalifətinə kömək etməsi vəziyyəti xeyli mürəkkəbləşdirirdi. İran silah-sursat və canlı qüvvə ilə Suriyaya kömək edir, illər boyu maliyyələşdirdiyi «Hizbullah»ı da müharibəyə qoşub. Ərəb dünyasından biabırçılıqla sıxışdırılıb çıxarılmış Rusiyanın Yaxın Şərqdə caynaqları yalnız Suriyada ilişib qalıb. Onun Cənub sularına yeganə çıxışı Suriyanın sərhədlərindəndir və burada hərbi dəniz donanması da saxlayır. Çin isə silah satmaq və bölgədə yeni bazar qazanmaq illüziyasından əl çəkə bilmədiyindən proseslərdə Rusiya və İranla yanaşı, Suriyaya da siyasi dəstək verir.
Bax bu mürəkkəb kombinasiyaları üzə çıxarmaq, dolaşıq nüansları aydınlaşdırmaq və Suriyanın hansı hərbi gücə malik olduğunu aşkarlamaq (həm də onu daha da zəiflətmək) üçün iki ildən çoxdur ki, ABŞ və müttəfiqləri təmkinlə müşahidə aparır. Amma indi müşahidə mərhələsi bitib və Vaşinqton qətiyyətli hərəkətə keçmək niyyətindədir.
Bu həftə B.Obamanın sərt bəyanatı və Konqresdəki müzakirələr artıq Suriyaya müdaxilənin başlanması deməkdir. Bu dəfə Ağ ev çox qətiyyətli görünür. Proseslər onu tam əminliklə deməyə əsas verir ki, Amerika NATO üzrə müttəfiqləri, ilk növbədə İngiltərə, Almaniya, Fransa olmadan da hərəkətə keçəcək. Sualtı qayıqlar və təyyarədaşıyan gəmilər bölgəyə elə-belə gətirilməyib. İndi Rusiya və Çin yaxasını cırsa belə, dünyanın ən güclü dövləti cızığından çıxmış Suriyaya zərbələr endirəcək. Təbii ki, bu zəruri müdaxilədə çoxdan dişlərini B.Əsədə qıcamış Türkiyə də iştirak edəcək. Müdaxilənin vaxtı və B.Əsədin taxtdan aşırılacağı gün uzaq deyil. Amma bu proseslərdə də Suriya xalqının bəxti gətirməyəcək, çünki qara günlərin yeni mərhələsi başlayacaq…
[email protected]