Noyabrın 2-də şəhərdə sakitlik idi, yalnız külək atını səyirdirdi. Həmin gün nə müxalifət deyən oldu, nə hakimiyyət: mitinq təxirə salındı. Yeni toqquşmalardan, onların daxili vəziyyətə və beynəlxalq nüfuzumuza əlavə mənfi çalarlar gətirəcəyindən narahat olanlar rahat nəfəs aldılar. Bu, qələbəyə bərabər heç-heçə idi. Amma müvəqqəti. İndi yaranmış fasilədən necə səmərəli istifadə etmək barədə düşünmək vaxtıdır. Payız zəngi “İslahatlar” söhbəti real cizgilər almağa başlayandan bəri ilk dəfə idi iqtidar-müxalifət münasibətləri belə kəskin qarşıdurma həddinə çatmışdı.

Nelson Mandelanın kiçik oğlu Tembekile avtomobil qəzasında həlak olanda onun atası hələ həbsxanadaydı. Ömrünün 27 ilini cənubi afrikalıların azadlığı üçün dəmir barmaqlıqlar arasında keçirən Madibaya dəfndə iştirak eləməyə icazə vermədilər. O, böyük faciəsini təkadamlıq kamerada kədərli sükutla yaşamışdı… “İslahatdan çıxmaq” ifadəsi nəsə yaddaşımın dərin qatında yer alıb. “Nə haqda deyirdilər onu?” sualı ilə özümü bir az yordum. Sonra xatırladım. Yaşlı adamların leksikonundan yaddaşımda ilişib qalmışdı. Nəsə sıradan çıxırdısa, ələgəlməz olurdusa, “islahatdan çıxıb” deyirdilər.