Muəllif: Zülfüqar Rüfətoğlu

Avtokratiya pandemiyası

Avtokratlarla koronavirusları yaxınlaşdıran ən ümdə bir cəhət var. Yox, söhbət hər ikisinin xəstəlik yaratmasından getmir. Daha doğrusu bundan da gedir… Amma ən əsas ortaq cəhət bu yox, odur ki, avtokratları koronaviruslar kimi təsnif etmək, yəni klassifikasiya edib qruplara ayırmaq mümkündür. İnsana yoluxa bilən koronavirusların 7 tipi var. Bunlardan ilk dördü nisbətən az ziyanlıdır – soyuqdəymə, burunaxma, boğaz ağrısı kimi narahatlıq törədib 1-2 günə çıxıb gedir. Təhlükəli olanları, hazırda dünyanı bürümüş COVID-19 kimi daha uzun müddətdə fəsad törədirlər.

Tam mətn
Muəllif: Zülfüqar Rüfətoğlu

Taclı virus — taclıların qənimi

Son 20-30 ildə dünya koronavirussuz da kökündən dəyişmişdi. Bəşəriyyətin inkişafında belə sıçrayışlı tərəqqi zamanları hər əsrdə olmur. 1990-cı illərin əvvəllərində əlində əl telefonu olanları barmaqla saymaq olardı, amma artıq 1990-ların sonunda bu qitədən o qitəyə videozənglər edilirdi. Gen mühəndisliyi, süni təfəkkür, böyük rahatlıq həm də böyük sərvət gətirirdi. Adamlar hansısa məqamda bütün bunları demokratiya və azadlığın gətirdiyini unutmuşdular. Bu səbəbdən də sovet-rus imperiyasının cəngindən qurtaran millətləri elə öz soydaşları müti köləyə, azad respublikaları monarxiyaya çevirdilər.

Tam mətn
Muəllif: İbrahim Nəbioğlu

KORONA GÜNLƏRİNDƏ “KORLUQ”

Adsız ölkənin adsız meqapolisində adsız insanlar arasında dəhşətli bir epidemiya baş qaldırır – insanlar kor olmağa başlayır. Korluq yoluxucudur, gözü tutulanlar naməlum bir virusla infeksiyanı ətrafa yayır. Epidemiya şəhəri sarır. Kor insanları qapalı bir xəstəxanaya – “dəlixanaya” karantinə alırlar. Burada nə həkim var, nə də dava-dərman, kor insanlar talelərilə baş-başadırlar. Qiyama təşəbbüs olsa, nəzarətçi əsgərlərə atəş açma əmri verilir… Adını 1998-ci ildə ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı alanda eşitmişdim.

Tam mətn
Muəllif: İbrahim Nəbioğlu

KORONAVİRUS KABUSLU ÜÇ AY

Üç ay keçdi. Üç ilə bərabər üç ay… Korona ilə bağlı ilk məqaləm “Ayna”da bu ilin yanvarında çıxmışdı. FB-da ilk koronavirus postumu isə daha əvvəl yazmışdım. Əgər 3 ay əvvəl bu sahənin adamı olmayan biri problemi, fəlakətin ayaq səslərini görür, hiss edirsə, dünyanın ən böyük dövlətləri bunu necə gözdən qaçırdılar, belə bir məsuliyyətsizliyə necə yol verdilər? Bu sualı çağımızın ən böyük virusologiya mərkəzlərinə — Berlindəki Robert Koch institutuna və ya Charite klinikalarına da ünvanlamaq olardı əslində.

Tam mətn
Muəllif: İbrahim Nəbioğlu

KORONAVİRUSUN “DƏRMƏNİ”

Qazaxda “Rumex acetosa” desən kimsə bunun nə olduğunu anlamaz, heç rayon əczaçıları da yəqin xatırlamazlar bu bitkinin latınca adını. Ancaq “əvəlik” dedinmi biləcəklər, çöhrələrinə təbəssüm qonacaq, yerli ləhcə ilə “öyəlik” desən isə, olacaqsan onlardan biri. Əvəlik mənim babalarımın yaşadığı torpaqlarda yay vaxtı toplanıb qurudularaq qışa tədarük edilən ən önəmli bitki, soyuq ayların ən əsas yemək inqridientlərindən biridir. Əvəlikdən hazırlanan sulu yeməyə “Öyəlikli isti” deyirlər o saf və gözəl diyarda, onu qripin və soyuqdəymənin “dərməni”, yəni dərmanı sayırlar.

Tam mətn
Muəllif: İbrahim Nəbioğlu

KORONAVİRUS və ya TACLI FƏLAKƏT (II)

Ən dəhşətli xəstəlik ölümcül olan deyil, müalicəsi olmayandır.. Mariya fon Ebner-Eşenbah 1939-cu ildə fiziklər Leo Silard və Yudjin Vigner ABŞ prezidenti Ruzveltə bir məktub qələmə alırlar. Albert Eynşteyn məktubu redaktə edir, imzalayıb Ağ Evə çatdırır. Məktubda nasist Almaniyasının atom bombası əldə etmək üçün ciddi işlər gördüyü, Hitlerdən əvvəl bu silaha sahib olmaq üçün ABŞ-ın fəaliyyətə başlamasının zərurəti haqda yazılırdı. Ruzvelt həyəcan təbili çalan dünya şöhrətli alimin müraciətinə tez reaksiya verir –‘’Manhetten Layihəsi’’ belə yaranır.

Tam mətn
Muəllif: İbrahim Nəbioğlu

KORONAVİRUS və ya TACLI FƏLAKƏT (I)

  Yüz çiçək açsın, yüz fikir yarışsın Mao Tsze Dun Cəmi 48 il yaşamışdı. Hüquq təhsili almış, vəkillik etmiş, gənc yaşda Viskonsin əyalətinin hakimi, daha sonra buradan senator seçilmişdi. 1950-də böyük rezonansa səbəb olan çıxışı ilə nəinki Amerikanın, hətta dünyanın belə siyasi həyatını yerindən oynatmışdı. Bu çıxış Qərbdə görünməmiş bir anti-kommunist dalğasının yaranmasına səbəb olmuşdu… Cozef Makkarti (Joseph McCarthy, 1908-1957) radikal sağçı, kommunizmin qatı əleyhdarı idi.

Tam mətn